Estetycznie wykonana elewacja jest wizytówką każdego domu, ale również pierwszą warstwą ochronną. Wszystkie elementy elewacji powinny być spójne, z jednego źródła, atestowane.

Podstawą do rozmów na temat rodzaju elewacji w naszym wymarzonym domu jest zawsze wysokość budżetu. Bogatszy ma większe możliwości zastosowania rozwiązań nietypowych, które oczywiście są droższe. Rozpiętość cen jest spora: od 100 do nawet 2000 zł za 1 mkw. Gdy już, w ramach budżetu, którym dysponujemy, wybieramy konkretne rozwiązania, podstawową sprawą jest rodzaj technologii. Kolorystyka to rzecz drugoplanowa.

Technologia mokra – najtańsza i najpopularniejsza

 Podstawową technologią, królującą w budownictwie mieszkaniowym jednorodzinnym i wielorodzinnym jest tynk na siatce, czyli tzw. lekka, mokra technologia. Każda inna jest zwykle od niej droższa. Generalnie spełnia swoją rolę. Wykonawcy spokojnie mogą dać  5 lat gwarancji, co w zupełności wystarczy przeciętnemu inwestorowi, który inwestuje w budynek wielorodzinny. Od tej podstawy idziemy w kierunku modyfikacji technologii mokrej, czyli różnego typu okładzin.

Dość modnym obecnie rozwiązaniem są imitacje materiałów bardziej szlachetnych, np. piaskowca, granitu, betonu architektonicznego, klinkieru czy drewna, wykonane w tańszym materiale. Po to, by elewacja wyglądała dobrze, a nie była przy tym tak droga.

Dobór okładziny musimy dostosować do warunków, jakie panują w danym miejscu. Bardzo ważnym kryterium jest odporność mechaniczna. W wielu sytuacjach sprawdzają się tynki mozaikowe, wykańczane kruszywem kwarcowym. Aplikowane bywają na elementach narażonych na uszkodzenia mechaniczne np. na cokoły. Jeżeli mamy kłaść elewację na budynku położonym w ruchliwym miejscu, w centrum miasta, w technologiach mokrych trzeba zastosować podwójne siatki. Powinny to być powierzchnie łatwo zmywalne, być może z zastosowaniem farb anty-graffiti, które pozwalają łatwo umyć elewację. Jeżeli dom jednorodzinny jest położony przy ruchliwej drodze, gdzie jest dużo kurzu, trzeba zastosować łatwiej zmywalne tynki czy farby, które zagwarantują, że elewacja będzie się „samozmywać”. Warto też zwrócić uwagę na grubość kruszywa stosowanego w najpopularniejszych, czyli mokrych technologiach.  Zastosowanie grubego kruszywa powoduje, że kurz ma na czym osiadać. Mniejsze uziarnienie sprawia, że elewację łatwiej się zmywa. Działa tu zasada: coś za coś. Jeżeli chcemy osiągnąć lepszy efekt i zastosować grubsze kruszywo, to musimy pogodzić się z tym, że na elewacji może się gromadzić brud.

Płyty warstwowe, spieki kwarcowe, szkło

Trendem, który obserwuje się obecnie w budynkach użyteczności publicznej, są elewacje z płyt warstwowych, które dotychczas stosowano głównie w obiektach przemysłowych. Są one zamiennikiem tzw. elewacji kasetonowych, aluminiowo-tworzywowych. Te drugie są dość drogie. Natomiast elewacje z płyt warstwowych z pianką poliuretanową posiadają zaletę elewacji powłokowych, czyli nie mają mostków termicznych. Elementy konstrukcyjne nie przechodzą przez izolację, bo same płyty są izolacją, czyli są zawieszane na tej konstrukcji i same stanowią barierę. Cena takiej elewacji nie jest wysoka.  Jest to na pewno elewacja odporna, łatwozmywalna, ale nie do każdego budynku będzie pasowała. Ciekawym rozwiązaniem są elewacje wykonane ze spieków kwarcowych.  Spiek wykonuje się z kamienia, który jest zgniatany w wysokiej temperaturze do formy płyty. Jest ona dość elastyczna i cienka (ok. 1 cm grubości) i można ją nakleić na elewację, czyli zastosować do niej technologię lekką i mokrą. Nie jest ono złym rozwiązaniem, tylko trzeba użyć odpowiedni materiał. Rozwiązania energooszczędne, dwuszybowe, nie wchodzą w grę. Muszą to być zestawy 3-szybowe, na ślusarce aluminiowej, tzw. ciepłej, z odpowiednimi, dystansowymi elementami, które oddzielają słup metalowy od przegrody szklanej, żeby nie było mostków termicznych. Szkło musi jednocześnie chronić przed upływem ciepła, zaś z drugiej strony – przed przenikaniem np. promieniowania słonecznego. Nie każdy będzie chciał jednak mieszkać w takim szklanym domu, bo nie każdy chce być obserwowany przez osoby z zewnątrz.  Jednak na pewno jakaś grupa klientów jest zainteresowana tym, by mieć wyjątkowe mieszkanie.

Technologia rusztowa – problem z mostkiem termicznym

Elewacje, które nie są imitacjami, mają zasadniczą wadę – nie mogą być realizowane samodzielnie.  Nie przykleimy płyty kamiennej do elewacji, gdyż musi mieć ona odpowiednią podkonstrukcję, czyli rodzaj rusztu mocowany do elewacji, który niestety stanowi mostek termiczny. Zadaniem elewacji jest zapewnienie izolacji termicznej ścian. Tymczasem gdy dziurawimy ją kotwami do mocowania rusztu powstają mostki termiczne. Poza tym ruszty są wykonane z metalu, będącym idealnym przewodnikiem ciepła. Skutki których możemy się spodziewać to m.in.: przemarzanie, wykraplanie pary wodnej na powierzchniach wewnętrznych, biokorozja. Obecnie jednak, na etapie testów są materiały, które mają zastąpić metal w rusztach. Są to różnego rodzaju kompozyty, rodzaj tworzywa sztucznego, które jest zdecydowanie lepszym izolatorem niż metal. Ale zanim się upowszechnią, upłynie jeszcze sporo czasu. W przeciwieństwie do elewacji z rusztami, elewacje powłokowe, czyli w technologii lekkiej i mokrej, choć tańsze, są o tyle lepsze, że nie występują w nich mostki termiczne. Te elewacje mają dość szczelną izolację przez to, że stosujemy w nich plastikowe kołki, które przechodzą poprzez tę elewację, wnikają w mur i mocują styropian.

Jak pielęgnować elewację

Wykonawcy dają najczęściej 5-letnią gwarancję. Trwałość elewacji jest oczywiście dłuższa i zależy od tego, czy wykonawca wykonał ją fachowo (tzn. czy postępował zgodnie z technologią, czy wzmocnił elewację we wszystkich newralgicznych miejscach, czy zastosował tynk odpowiedni dla danego miejsca itd.). Ważne jest również, czy użytkownik potrafi należycie o nią zadbać. Pielęgnacja standardowej elewacji nie jest skomplikowana: wystarczy ją umyć raz na rok wodą pod ciśnieniem. Jednak powinna to być elewacja odporna na wodę, byśmy nie wprowadzili wilgoci do wnętrza przegrody. Najlepiej myć elewację wtedy, gdy jest ciepło, by się łatwo i szybko wysuszyła.

Elewacje kamienne, piaskowcowe czy klinkierowe wymagają dodatkowej impregnacji, pokrycia warstwą impregnatów  zabezpieczających przed możliwością wchłaniania wilgoci czy gromadzenia się zanieczyszczeń. W przypadku elewacji klinkierowej bardzo ważne jest zastosowanie odpowiednich zapraw i fug. Okazuje się, że z punktu widzenia konserwacji,  lepiej zastosować imitację drewna niż naturalne drewno, które niestety bywa dość kłopotliwe w pielęgnacji. Jeżeli jest położone na określonej wysokości, to może sprawiać problemy, bo trzeba je co jakiś czas malować. A imitacja jest trwała.

Kolorystyka ciepła, ale pojawiają się też szarości

Kolorystyka  jest  elementem drugoplanowym, nie pozbawionym znaczenia. W polskiej rzeczywistości dominują kolory stonowane, jasne i ciepłe. Inwestorzy nie chcą wyzywających elewacji, ponieważ uważają, że mocne kolory szybciej się starzeją . Owszem, jaskrawe, „sygnalizacyjne” elewacje się zdarzają, ale raczej jako wyjątek potwierdzający regułę.  Ale pojawiają się też szarości jako nowoczesny kolor elewacji . Tu już najważniejszy jest indywidualny gust inwestora.